"The Duke of Burgundy" - Peter Strickland (2014)

İngilis rejissor Peter Stricklandın 2014-cü ildə lentə aldığı “The Duke of Burgundy” mövzusu ilə diqqət çəkən filmlərdən biridir. Rejissorun sayca üçüncü filmi olan bu ekran işi festivallarda da müsbət rəy toplamağı bacarmışdı. Həmçinin filmin baş rol aktrisaları Sidse Babett Knudsen və Chiara D’Annanın aktrisalıqları da yüksək səviyyədədir. Onu da qeyd edək ki, bu film hər tamaşaçıya görə olmayan fərqli bir filmdir.

“The Duke of Burgundy” vaxtın və məkanın naməlum olduğu bir atmosferdə, böyük bir malikanədə yaşayan Cynthia və Evelynin münasibətlərini mövzu edir. Yaşca böyük olan Cynthia gününü kitabxanada kəpənəklər haqda araşdırma apararaq və seminarlara qatılaraq keçirir. Evelyn isə ona bağlı kimi görünsə də əslində xüsusi bir zövq aldığından bu cür davranır. Sadomazoxist oyunlar  oynamağı xoşlayan Evelyn, Cynthiadan evdə ona kölə kimi davranmağını istəyir. Gənc qızın xətrinə bu oyunları oynayan Cynthia, bir müddət sonra bu oyunlardan bezir və cütlüyün münasibəti korlanmağa başlayır.

Peter Strickland film haqda verdiyi açıqlamalarda, filmi 70-ci illərin istismar kinosuna bənzətdiyini və hətta bir çoxunun xor gördüyü bu janra etibar qazandırmaq üçün çəkdiyini deyib. Həqiqətən Strickland təcrübi bir film lentə alıb. Asanlıqla gülünc vəziyyətə və mənasızlığa yuvarlana biləcək mövzunu yerli-yataqlı təhkiyə edib, mesajlarını ustalıqla filmə yerləşdirməyi bacarıb.

Rejissorun mövzunu ustalıqla həll edib istədiyi mesajı tamaşaçıya çatdırmağı təqdirəlayiqdir. Xüsusilə, filmin cinsi istismar kinosunu cürbəcür səhnələrlə salamlayan lakin ifrata varmayan tərəfini qeyd etmək lazımdır. Müxtəlif cür sadomazoxist oyunlar və masturbasiya səhnələri olmağına baxmayaraq heç birində açıq-saçıqlıq ön plana çıxmır. Nəql etdiyi mövzunu dərk edib filmin aktrisalarından və mövzusundan istifadə etməkdən bilərək qaçır. Təbii olaraq təhkiyə etdiyi janrın sənət üçün deyil heteroseksual tamaşaçının zövqü üçün edildiyinin fərqindədir. Sərhədlərini əvvəldən cızaraq həm janrın bu tərəfini (və kinonun buna alət edilməyini) tənqid edir, həm də qəribə bir həyəcanverici atmosfer yaradaraq filmin təhkiyəsini diri saxlayır. Çünki bu tip səhnələrin davamında gələn alovlu seks səhnələrini görməyə öyrəşmiş tamaşaçı bir anda özünü kəpənək seminarında tapır. Filmdə heç bir kişi personajın olmamağı da bu səbəbdən diqqətəlayiqdir. Ümumilikdə kişilərin izlədiyi bu janrda əsas personajlardan birinin kişi olmağı ənənəvi hal ikən, “The Duke of Burgundy” kişilərə yer vermir. Strickland janra (daha geniş mənada kinoya) bu məqsəd üçün baxanlara işgəncə edir.

Filmdə əsas məsələlərdən digəri isə sahib-kölə əlaqəsidir. Filmdə sadomazoxist münasibət olduğu üçün təbii olaraq bir tərəf sahib, digər tərəf də kölə olur. Amma bu əlaqədə sərhədlər müəmmalıdır və davamlı olaraq istiqamət dəyişdirir. Oyunlarda Cynthia olduqca cazibədar geyimli ev xanımı ikən, Evelyn onun it kimi davrandığı xidmətçisi olur. Oyunların sonunda Evelyn həmişə səhv edir və Cynthia onu cəzalandırır. Ancaq bu cəzadan yalnız Evelyn zövq alır. Çünki bu ssenariləri Evelynin özü yazır. Cynthianın bir müddət sonra bezdiyini hiss edirik. Cynthia saatlarla davam edən oyunlarda rahat geyimlər geyinmək istəyir. Evelyn də rolunu oynaya bilməyən (ya da oynamaq istəməyən) Cynthiadan bezməyə başlayır. Yəni oyunda Cynthia sahib rolunda olsa da, əslində kölə və sevdiyi qadın olan Evelyni xoşbəxt etmək üçün edir. Filmdə bir tərəfdən sahib-kölə münasibətləri tənqid edilir, digər tərəfdən də müasir münasibətlərin ən vacib problemlərindən biri ilə qarşılaşırıq- adiləşdikdən sonra sıxıcı olmağa başlayan münasibətdə tərəflərin bir-birinə qarşı marağını itirməyi və başqa yollara istiqamət almağı. Stricklandın belə bir filmi bu mövzu ilə də əlaqələndirə bilməyi tamaşaçı tərəfindən gözlənilməzdir və uğurlu gedişdir. Beləcə “The Duke of Burgundy” filmi sinematikliyi və mövzunu işləmə tərzi ilə bu janrda tamaşaçıya yeni bir təcrübə yaşadır.