Mathieu Kassovitzin 1995-ci ildə lentə aldığı “La Haine” filmi sosial təbəqələşmənin
yaratdığı zil qaranlıq haqda çox kəskin tənqidi mesajlara malik filmdir. Film ölmədikləri
(yaşadıqları) hər gün işlərin qaydasında olduğunu zənn edən və cəmiyyətdən
manipulə edilmiş insanların hekayəsini diqqətə çatdırır. Ağ-qara çəklilən bu
dramatik hekayə gerçək hadisələrdən təsirlənərək ekranlaşdırılıb. 1993-cü ildə Zairli Makome B`owele adlı gəncin
polislə yaşadığı qarşıdurma zamanı meydana gələn hadisə filmin əsasını təşkil
edir. Filmin xülasəsi belədir ki, fərqli etnik köklərə sahib 3 gəncin protestlərinin
və polislə olan qarşıdurmalarının getdikcə artdığı Fransa küçələrindəki bir
günü ekrana daşıyır. Filmdəki 3 gənc-yəhudi Vinz, ərəb Said və afrikalı Hubert
(Personajlar aktyorlarla eyni adlara malikdir) protoqonist olaraq diqqət mərkəzindədirlər
və onların ətrafla olan problemləri filmin dinamikasını təşkil edir.
Film dünyanın görünüşü ilə açılır və Bob Marleyin musiqisinin fonunda o
dövrün Fransasının küçələrindəki mövcud
vəziyyəti diqqətə çatdırır. Rejissor bu görüntülərlə filmi niyə çəkdiyini deyir
sanki və küçələrin gerçək üzünü tamaşaçıya göstərir. Beləcə ağ-qara Fransa küçələri
ilə kinoya keçid alırıq və adıçəkilən 3 gənclə tanış oluruq. Hər 3 obraz Fransa
gettolarında yaşayan cinayətə meyilli gənclərdir. Qrupun digər üzvü Abdel isə
polislər tərəfindən döyülür və bu səbəbdən xəstəxanaya düşür. Filmin gənclərə
aqressivlik aşılayan əsas motivi budur-Abdelin varlığı ilə yoxluğu. Polisin gənclərə,
gəncləririn də polisə olan nifrəti hər bir səhnədə özünü göstərir.
Hadisələrin cərəyan etdiyi günə-üsyanın ertəsi 10:48-i göstərən saatın müşaəti
ilə başlanılır. Kassovitzin filmdə istifadə etdiyi ən böyük simvol saatdır.
Film boyunca zamanın axışını daha yaxşı qavramaq üçün edilmiş fənddir ki, bu da
həqiqət anlayışını artırır. Rəvayətə görə polislərdən biri üsyan zamanı
silahını itirir. Bu silah da Abdel kimi filmin digər bir personajıdır və filmdə
əsas güc ünsürüdür. Gücün polisdə və yaxud küçədə olan varlığı. Filmdə özünü
göstərdiyi andan etibarən daima ön plana çıxır (Divardan asılmış tüfəng məsəlini
yada salın. Silah görünübsə deməli işə düşəcək). Buna səbəb isə qrupun şiddətə
meyilli üzvü Vinzin aqressiv xarakteridir. Artıq sistemin atdığı şillələrə
cavab vermək zamanının çatdığını düşünür. Yığılmış əsəbin, aqressiyanın bədən
tapmış halıdır. Silahsa deyildiyi kimi işə düşəcəyi anı gözləyir.
Film irəlilədikcə saat motivi də irəliliyir. Diqqət çəkən başqa məqam isə
harada olmağımıza baxmayaraq daima hər hansı bir hadisənin bizi gəlib
tapmağıdır. Filmin yadda qalan digər bir tərəfi də iki hekayədir ki, rejissor
bu hekayələr ilə filmin gedişatını cızır. Birinci hekayə yüksək bir binadan
aşağıya tullanan adamın düşərkən hər mərtəbədə “Hər şey qaydasındadır” deməyidir.
Lakin xırda detal isə bu cümləni deyərkən neçənci mərtəbəyə çatmağıdır ki,
bunun da elə bir əhəmiyyəti yoxdur, çünki yerə çırpılmaq qaçınılmazdır. Film
boyunca məhz o çırpılma anını gözləyirik. Digər hekayə isə qatarla mənzil
başına gedən adam haqdadır. Qatar dayanan zaman düşüb öz təbii ehtiyacını ödəyən
və qatara çata bilməyən, bu səbəbdən də soyuqdan donub ölən adamın hekayəsidir.
Hər iki hekayə tamaşaçıya filmdə baş verəcək hadisələr haqda ciddi məlumatlar
ötürür. Vinz-Hubert-Said üçlüyünün yaşadığı üsyan atmosferi birinci hekayədə
yüksək binadan tullanan şəxsin simasında tənqid olunur, eyni şəkildə qatarı
ötürən və soyuqdan donan adamın hekayəsi də buna əks hekayə olaraq sürü
psixologiyasına və xəttdən kənara çıxmamaq mənasına gəldiyindən yenə filmdəki 3
personaj üçün gələcəyə dair tənqidi xəbərdarlıq daşıyır. Nəticə olaraq ölüm
tragik sonluqdur və film də tamaşaçıya həmin çırpılma anına şahid edir.
Gənclər daxilində yığılan nifrətə, onları özündən belə qoruya bilməyən
polislərə və kasıblığa baxmayaraq “Dünya sizindir” şüarını “Dünya bizimdir” şəklində
dəyişə biləcək qədər cəsur və ümid doludur. Nə də olsa heç kim ölmür və belə
olan halda hər şey qaydasındadır. Filmin mövzusu, Fransanın qıraq məhəllələri və
“fransız olmayan” millətin vəziyyətidir. Mövzunu şablon adlandıra bilərik lakin
“La Haine”ni fərqli edən ən vacib məsələ bu vəziyyəti dünyəviləşdirməyidir. Yəni
filmin ortaya qoyduğu problem Fransanın sərhədlərini aşır və istənilən ölkədə
bu film izlənsə asanlıqla paralellər qurala bilər.
0 Şərh:
Yorum Gönder