"Holy Motors" - Leos Carax (2012)

Fransız rejissor Leos Caraxın 13 illik fasilədən sonra 2012-ci ildə lentə aldığı “Holy Motors” filmi göstərildiyi il Kann festivalında haqqında ən çox bəhs olunan filmlərdən biri idi. Lakin haqqında çox danışılan film festivalda mükafat qazana bilməmişdi. Buna baxmayaraq “Holy Motors” son illər lentə alınan filmlər arasında öz təsvir dili ilə fərqlənən kino tarixinin öncül ekran əsərlərindən bəlkə də birincisidir. Carax “triller”, “dram”, “fentezi”, “muzikl”, “qara satira” kimi ənənəvi “janr filmi” qəliblərini özünə xas neon işıqlar vasitəsilə birləşdirərək “Holy Motors” filmini kinematoqrafik şahəsərə çevirməyi bacarır.

Leos Carax

Səhər-səhər ev əhi ilə sağollaşıb, işə getmək üçün bir limuzinə minən Mr. Oscar (Denis Lavant) adında şəxs filmin əvvəlindən sonunadək tamaşaçıya yoldaşlıq edir. Lakin bu yoldaşlıq ənənəviliyi özündə daşımır və onunla yaxınlıq qurduqda bizi fərqli-fərqli dünyalara səyahətə apardığına şahid oluruq. Çünki onun 1 gündə görməli olduğu 9 tapşırığı var. Bu tapşırıqlar isə ona sürücüsü Celine (Edith Scob) tərəfindən deyilir. Mr. Oscar 1 gün içində bu tapşırıqları yerinə yetirmək üçün 9 fərqli insan qılığına girmək məcburiyyətindədir. Beləliklə, Müsyö Oscar “dilənçi qadın”, “vəhşi”, “ailə rəhbəri”, “CGİ modeli”, “sui-qəsdçi”, “ölüm yatağındakı qoca”, “bank işçisi”, “qatil”, “sevgili” kimi personajlara bürünərək “sürrealist həyat” içində 9 fərqli səyahətə çıxır.

"Holy Motors"da rejissor təkcə kino tarixindəki filmlərə deyil, öz filmoqrafiyasındakı filmlərə də müraciət edir. Xüsusilə, 9 obrazdan biri Caraxın, Michel Gondry və Joon-ho Bong ilə birgə çəkdiyi “Tokyo!” (2008) filmindəki “Merde” personajının eynisi olmağı tamaşaçıdan Carax filmoqrafiyasına da bələd olmağı tələb edir. Caraxın özünün də yer aldığı açılış səhnəsi kino tarixinə öz damğasını vurur. Başlanğıcda uşaq qədər məsum görünən Hollywoodun “kinonun rəqəmsallaşması” ilə bərabər həqiqət anlayışını da göz ardı edən bir vəhşi məxluqa çevrilməyi metaforalar vasitəsilə bu açılış səhnəsində diqqətə çatdırılır. Bu məzmunda Lavantın büründüyü “CGİ modeli” obrazındakı rəqs hissəsi yenə filmin saxtalaşan Hollywooda öz tənqidini əsirgəmədiyi güclü kinematoqrafik səhnələrindən biridi. Dillər əzbəri olan “akkordion səhnəsi”nin isə kino tarixində silinməz iz buraxdığı şübhəsizdir.

Hollywood və kapitalizm tənqidi məzmununda bol-bol  istifadə olunan limuzinlər, David Cronenbergin “Cosmopolis” (2012) filmi ilə də yaxınlaşdırır. Hətta “Cosmopolis” filmini “Holy Motors”un olduqca sürrealist və tənqidkar final səhnəsinin davamı kimi də görmək mümkündür. Filmi həm də məzmunca Yorgos Lanthimosun “Alpeis” (2011) filmi ilə də əlaqələndirmək mümkündür. “Alpeis” filmində ölən insanları müəyyən bir məbləğ qarşılığında əvəz edən və onlar kimi davaranaraq “saxta həyat” yaşayan bir şirkətin yerini, “Holy Motors”da yenə müəyyən bir məbləğ qarşılığında “saxta həyat” qılığına girib “şirkət” tərəfindən ona verilən tapşırıqları yerinə yetirən tək bir adam alır. (Çox qarışıq məsələdir).

9 fərqli qılığa bürünüb hamısını mükəmməl bir şəkildə canlandıran Mr. Oscar rolunun ifaçısı Denis Lavanta isə xüsusi alqış düşür. Lavant canlandırdığı hər personaja fərqli bədən dilləri və mimikalarla həyat verərək  bəlkə də kinoda ən çətin olanı edir. Eva Mendes və Kylie Minogue`un Leos Carax filmində oynayacağı açıqlananda isə yaranan təəccübə Carax, yanlış kimi görünən aktyor və aktrisaları belə düzgün projedə necə istifadə edə bildiyini bu filmdə sübut edir.