David Lynchin "Blue Velvet" filmi haqqında müsahibəsi

David Lynch

Die Tageszeitung: Sirrlərə və şüuraltına marağınız var.

David Lynch: Dəqiqliklə! Sirrləri xoşlayıram; nələrin olub-olmadığını bilmədiyim üçün qaranlıq mühitləri də... Xarici görünüşün altında saxlanılan sirrlərdən xoşum gəlir və hesab edirəm ki, insanlar bilmədikləri bir şeyi və ya daha əvvəl heç olmadıqları bir yeri seyr etməyi sevirlər.

DT: Bu avtobioqrafik bir filmdirmi?

DL: Demək də olar, deməmək də.

DT: Halbuki, gənc Jeffreyni canlandıran baş rol oyunçunuz Kyle MacLachlan sizi çox xatırladır.

DL: Bəli, filmdə mənə bənzəməyə çalışdığını söyləyir.

DT: Bəs siz özünüzü onun filmdəki xarakteri kimi görürsünüz?

DL: Yəni gündəlik həyatımda onun kimi hərəkət edirəm? Xeyr. Bu cür şeylər daha çox beynimdə meydana gəlir, həyatımda yox.

DT: "Blue Velvet"in hər sadizm səhnəsindən əvvəl qaranlıqda kiçik bir alov görünür, bu bir simvoldu?

DL: Xeyr, alov hadisənin bir hissəsidir. Hər şeyin daha da qaranlıq olacağını göstərir və elə bir ruh halı yaradır.

DT: Yəni sadizmin istiqamətini ifadə etmək üçün istifadə etməmisiz.

DL: Xeyr. Bu filmin ərsəyə gəlmə səbəbi yalnız ağlıma belə bir şeyin gəlmiş olmağıdır. Bu qaranlıq şeylər haqqında bir hekayədir. Biri çıxıb "istismar edirsən" deyəcək deyə seksdən qaça bilməzsiniz, bunu etsəniz insan təbiətinə aid bir şeyə maneə törətmiş olarsınız.

DT: Bu film olduqca qarışıq inkişaf edən qeyri-adi bir eşq hekayəsidir.

DL: Bəli amma reallaşır. Əgər filmin əvvəlindən etibarən bir-birinə aşiq olan iki insanın hekayəsini izah edirsizsə və iki saat boyunca da bu eşq macərası davam edirsə böyük ehtimalla insanlar kinonu tərk edəcəklər.

DT: Bu cür hekayələr ağılınıza haradan gəlir? Gəzişərkən yoxsa bir anda?

DL: Bəli. Bəzən gəzişərkən, bəzən oturarkən. Əksər hallarda da kafelərdə ... Bu etibarlı yerlərdə özümü məkandan uzaqlaşdıraraq hər istiqamətdə düşünə bilirəm və əgər vəziyyət pisləşərsə təkrar kafe mühitinə geri dönə bilirəm. Eynilə kinoda olduğu kimi. Orada ən qorxunc şeyləri izləyə bilərsiniz, amma eyni zamanda da özünüzü kino kimi təhlükəsiz bir mühitdə hiss eliyərsiniz.

DT: "Blue Velvet"də olduqca marjinal səhnələr mövcuddur. Məsələn başlanğıcda bir bağban infarkt keçirdikdən sonra çəmənliyə yıxılır sonra kamera sürünərək, yaxınlaşdırıldığı üçün iri planda görünən otlar arasından keçib qaranlığa doğru ondan uzaqlaşır. İzləyici otların arasından hər an bir canavar çıxa biləcəyini düşünüb qorxur.

DL: Bəli kamera birdən qaranlığa tuşlanır, gizli qaranlıq sahəyə, eynilə filmin özü kimi. Qaranlıqda qaldıqda düşüncələrinizi axtarıb üzə çıxarmağa başlayırsınız. Əgər qorxularınız sizi ələ alarsa, bir elm adamı belə ola bilərsiniz.

DT: Eyni yolla kamera bütün hekayəni başladan qoparılmış bir qulağa yönləndirilir.

DL: Niyə hər şeyi bir qulaqla başlatdığımı bilmirəm. Hesab edirəm ki, qulağın tamaşaçını içinə çəkə bilən bir dərinliyi var, eynilə Jeffreyni də çəkdiyi kimi ... Bunda bir paralellik var.

DT: Qulaq, səma, məxmər, ot; hamısı təbiətə aid ünsürlərdir. Bulardan bir nəticəyə gələ bilərikmi?

DL: Şüurlu olaraq edilmiş bir şey deyil. Hamısı bir-birinin ardınca reallaşdı. "Blue Velvet"də hadisələrəin cərəyan elədiyi yer olan Lumbertonı götürək. Bura ağaclarla əhatə olunan kiçik bir qəsəbə idi. Amma bu xarici görünüşünün yalnız bir hissəsi idi. Əvvəldən bir adı yox idi və filmi istehsalı edən şirkətin nümayəndəsi bura mövcud bir qəsəbənin adını verməyi təklif etdi. Beləcə avtomobil nömrəsi kimi şeyləri asanlıqla tapa biləcəkdik. Sonra "LUMBERTON" adı gözümə dəydi və bir anda bu ada vuruldum.

DT: "Blue Velvet" bir Amerikan filmidir? Amerikanı necə təqdim edə bilərsiniz?

DL: Məncə bir Amerikan filmidir. Xarakterlər də  Amerikalı tiplərdir. Dünyanın keçmişi haqqında çox şey bilmirəm.. Amerikada da digər ölkələrdə olduğu kimi, həyatı və insanları müəyyən bir anlamaq metodu var. Bu özlüyündə bir çox qəribə şeyləri saxlayır, təbii gözəl şeyləri bəzən isə ziyanlı şeyləri də ... Bu yalnız LUMBERTON üçün belə deyil başqa bütün yerlər üçün isə keçərlidir.

DT: Amma siz Amerikanın bu yönünü sevirsiniz. Amma "Blue Velvet"dəki xarakterlər sanki Diane Arbusun fotokamerasından çıxmış kimidilər.

DL: Diane Arbusu bəyənirəm. O da mənim kimi Amerikanın bu qəribə tərəfinin heyranıdır. Fərqli olan hər şey diqqət çəkər və sizi maraqlandırar. "Digər" lərinin necə belə görünə bildiyini düşündürdüyü üçün insanlar onun fotoşəkillərinə heyran qalırlar.

DT: Bu Amerikanın tənqididir?

DL: Xeyr qətiyyən deyil. Bu sadəcə bir hipnozetmədir.